Aardappeltjes uit het Zuiderzeemuseum

“En nou gaan we graven”, zegt Jos. We staan bij een vak met aardappels. “Ik haal er een stoel uit” en hij springt over het hekje naar de schuur. Ik blijf met een vragende blik bij de aardappels staan. Uit de schuur heeft hij een greepje gepakt. “Zeggen jullie dat niet? Een stoel aardappels?” en hij legt me uit dat met een stoel de hele plant met knollen wordt bedoeld. Hij oogst een stoel aardappels. Het zijn Laura’s, die hebben een rode schil en geel vruchtvlees. Ik mag ze mee naar huis nemen.

Bietjes en grutjes

Het Zuiderzeemuseum heeft mij uitgenodigd om de tentoonstelling Vers van vroeger te bekijken. Het museum bestaat uit gereconstrueerde buurten met originele huisjes uit de steden en dorpen aan de voormalige Zuiderzee. Ik krijg een rondleiding van tuinman Jos. We starten bij een ommuurde tuin die hoort bij Harderwijk. Er staat een verzameling van kolen, aardappels, bonen en bieten. Via het kerkplein en de West-Friese boomgaard wandelen we richting Urk. Onderweg ontdek ik dat Jos veel moestuintjes heeft. Regelmatig stoppen we even en laat hij me een achtertuintje vol groenten zien. In de tijd voor de afsluitdijk verbouwden mensen zelf hun groenten en ruilden met de buren. Een supermarkt zoals wij die nu kennen, was er nog niet.
Grenzend aan de Urker moestuin staat Het woonhuis uit 1920 waar je, als geluk hebt, kunt eten wat de pot schaft. Het huisje heeft een kleine keuken en een woonkamer met twee bedstedes. Het ademt een sfeer van soberheid en zuinigheid. Op petroleumstellen zijn net bietjes en aardappels uit de moestuin van Jos klaargemaakt. Ik mag aanschuiven! De bietjes zijn heerlijk en als toetje krijg ik grutjes, dat is boekweitpap met stroop.

Van zaaien tot bewaren

In de Proviandkast Vers van vroeger krijgen kinderen uitgelegd hoe je groenten zaait en verzorgt en hoe het eten vroeger zonder koelkast bewaard werd. De technieken als roken, drogen en zouten komen aan bod en inmaken en wecken worden uitgelegd. De aardappels die ik heb gekregen, kan ik het beste koel en donker bewaren. De kelder of schuur zijn goede plekken maar een koele zolder kan natuurlijk ook. Aardappels kun je op deze manier een paar maanden bewaren. Niet dat ik ze lang ga bewaren hoor! Ik ga ze gebruiken voor een aardappelsalade!

Ambacht en design

In de verschillende buurtjes krijg ik door rollenspel een levendig beeld van het leven in de vorige eeuw. Ambachten als vis roken, manden- en zeilen maken worden voor gedaan. In veel huisjes kun je gerechtjes proeven! En ook leuk: er is een speciale design route met hedendaagse ontwerpers als Viktor & Rolf en Studio Lernert & Sander.

Urkse kapkool

Daarna wandel ik naar het binnenmuseum voor de tentoonstelling Aan tafel! Kool, aardappel en vis worden per zaal behandeld en als afsluiter is er een installatie. Op een tafel wordt een video geprojecteerd waarin te zien is hoe je kapkool klaarmaakt. Kapkool is een winterse stamppot uit Urk met witte kool, aardappels en peren en het wordt gegeten met gerookte vis. Naar de smaakcombinatie kool en peren ben ik nieuwsgierig!

Tip voor de zomervakantie

Ik heb een superleuke dag gehad! Het museum vertelt spelenderwijs over de geschiedenis en het leven rond 1900. Een aanrader om met kinderen te bezoeken. Je kunt Vers van vroeger tot en met 28 oktober en Aan tafel! tot en met 7 oktober 2018 in Enkhuizen bekijken.

De aardappels van Jos

Met de aardappels van Jos heb ik een eenvoudige aardappelsalade gemaakt. Een zomerse salade die je als bijgerecht tijdens een barbecue kunt serveren of die je kunt meenemen naar een picknick.

---

Deze blogpost is in samenwerking met Zuiderzeemuseum geschreven.